Thịt thực vật: 'Cơn sốt đã hạ nhiệt'
Khi lên sàn chứng khoán năm 2019, Beyond Meat đã có một khởi đầu rực rỡ. Với định giá 3,8 tỷ USD, nhà sản xuất thịt từ thực vật đã trải qua đợt IPO có hiệu suất tốt nhất dành cho một doanh nghiệp lớn tại Mỹ trong gần 20 năm. “Mục tiêu của chúng tôi là trở thành một công ty thịt thực vật lớn trên toàn cầu và đây là bước quan trọng trên lộ trình đó” - Ethan Brown - CEO của Beyond Meat chia sẻ với báo giới vào thời điểm đó.
Không chỉ Beyond Meat, nhiều doanh nghiệp khác trong cùng ngành công nghiệp thịt thực vật cũng chứng kiến giá cổ phiếu tăng vọt và doanh số bán hàng bùng nổ. Tuy nhiên, trong ba năm qua, ngành công nghiệp thịt thực vật lại đảo lộn do khách hàng không còn “mặn mà” với chúng.
Trong những tháng đầu của đại dịch Covid-19, khi các lò mổ đóng cửa làm gián đoạn chuỗi cung ứng thịt truyền thống, người tiêu dùng bắt đầu thử các loại thịt thay thế, doanh số ngành bùng nổ. Giai đoạn 2018-2021, tổng doanh thu thực phẩm có nguồn gốc thực vật ở Mỹ tăng từ 4,8 tỷ USD lên 7,4 tỷ USD, với phần lớn tăng trưởng được thúc đẩy bởi thịt thực vật.
Tuy nhiên, các báo cáo mới nhất về doanh thu thịt, sữa và hải sản từ thực vật cho thấy “nhiệt tình” của người tiêu dùng đã giảm. Thay vì tiếp tục tăng trưởng, ngành công nghiệp thịt thực vật đang đối mặt với suy giảm ngày một tăng, nhiều nhà máy đóng cửa và cả áp lực tiêu dùng từ lạm phát. Nhìn chung, doanh số của ngành đã trải qua ba năm giảm liên tiếp kể từ 2020. Riêng với Beyond Meat, cổ phiếu hiện chỉ còn có giá hơn 3 USD so mức 239 USD năm 2019.
Không hấp dẫn bằng mà vẫn đắt hơn
Theo bà Alexia Howard - nhà phân tích ngành công nghiệp thực phẩm của Bernstein Research, nhiều người tin rằng sản phẩm thay thế từ thực vật sẽ tạo ra sự đột phá trong ngành công nghiệp thịt động vật, tương tự như sự nổi lên của sữa thực vật giữa thị trường sữa bò, tuy nhiên, đã không tăng nhanh như mong đợi.
Một thách thức lớn cản trở thịt thực vật là do giá cao. Riêng tại Mỹ, thịt thực vật đắt hơn bình quân 77% so với thịt động vật, và với các loại thịt rẻ như thịt gà, chênh lệch về giá có thể lên tới hơn 150% - yếu tố hàng đầu khiến người tiêu dùng không muốn mua. "Rốt cục, thịt thực vật không hấp dẫn bằng thịt động vật mà lại đắt hơn là lý do khiến đà tăng trưởng của nó đi đến hồi kết" - bà Howard khẳng định.
Ngoài giá cao và chất lượng, mối lo ngại ngày càng tăng về thực phẩm siêu chế biến, tức các loại thực phẩm gồm nhiều phụ gia và thành phần thường không được sử dụng trong nấu ăn tại nhà cũng tác động đến ngành công nghiệp thịt thực vật, do thành phẩm thường phải trải qua xử lý hóa học và quy trình chế biến phức tạp.
Để so sánh, mức chênh lệch giữa nửa kg thịt thay thế và thịt thông thường có thể lên tới 4,2 USD. Trong khi đó, chênh lệch giữa nửa lít sữa thay thế với sữa bò chỉ vào khoảng 0,31 USD. “Một nhược điểm của thịt thực vật cho đến nay so với đồ uống thực vật là đồ uống thực vật được xếp vào loại sản phẩm có giá trung bình, đắt hơn sữa bò truyền thống, nhưng lại rẻ hơn sữa hữu cơ. Trong khi đó, thịt thực vật không có sản phẩm hữu cơ nào được bán rộng rãi, nên tất yếu sẽ trở thành lựa chọn cao cấp trong danh mục” - John Baumgartner - chuyên viên phân tích của Mizuho Securities, nói.
Giá bán cao kết hợp với lạm phát gây ảnh hưởng đến hành vi của người tiêu dùng, khiến họ quay lại với thói quen mua sắm truyền thống. “Khi hoàn cảnh trở nên khó khăn, người tiêu dùng sẽ cắt giảm chi tiêu. Họ ít muốn thử các sản phẩm mới mà họ có thể sẽ không thích” - Baumgartner bổ sung.
Gốc thực vật nhưng lại “siêu chế biến”
Ngoài giá cao và chất lượng, mối lo ngại ngày càng tăng về thực phẩm siêu chế biến, tức các loại thực phẩm gồm nhiều phụ gia và thành phần thường không được sử dụng trong nấu ăn tại nhà cũng tác động đến ngành công nghiệp thịt thực vật, do thành phẩm thường phải trải qua xử lý hóa học và quy trình chế biến phức tạp.
Cả Beyond Meat, Impossible Foods hay nhiều doanh nghiệp khác ban đầu nhắm đến nhóm người tiêu dùng có ý thức về sức khỏe và muốn tìm một loại đạm tốt và sạch hơn. Theo bà Howard, lúc đầu, thông điệp của những sản phẩm này rất rõ ràng, đó là chúng lành mạnh hơn thịt động vật, không có cholesterol và ít chất béo bão hòa hơn nên đã thu hút một bộ phận dân chúng. Tuy nhiên, những cuộc tranh luận về thực phẩm siêu chế biến lẫn tác hại của chúng đã và đang thay đổi nhận thức của người tiêu dùng. Theo đó, người tiêu dùng và các chuyên gia dinh dưỡng bắt đầu xem xét kỹ lưỡng hơn thức ăn đưa vào cơ thể, và danh sách thành phần dài của thịt thực vật là một trong số những nhược điểm của nó, làm dấy lên suy nghĩ rằng đây là thực phẩm siêu chế biến.
“Định nghĩa về thực phẩm siêu chế biến là không thể tự làm chúng trong căn bếp nhà mình” - GS. Marion Nestle, chuyên gia dinh dưỡng, nghiên cứu thực phẩm và sức khỏe cộng đồng tại Đại học New York, nói.
Đối với người tiêu dùng, thực phẩm siêu chế biến đi ngược lại với ý tưởng về sức khỏe và thể chất.
Để thích nghi, thịt miếng dành cho hamburger mới của Beyond Meat đã có ít muối và chất béo bão hòa hơn, cũng như danh sách thành phần được đơn giản hóa, trong khi nhiều doanh nghiệp thực phẩm từ thực vật khác nhấn mạnh vào chứng chỉ “nhãn sạch”.
Một vấn đề khác đeo bám ngành công nghiệp thịt thực vật trong nhiều năm là người tiêu dùng vẫn thấy sản phẩm loại này kém hấp dẫn, nhất là về hương vị. Một khảo sát trên 1.000 người tiêu dùng ở Đức cho rằng thịt thực vật vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng về hương vị, kết cấu và giá cả. “Nếu hương vị lẫn kết cấu của sản phẩm không hoàn hảo và giá lại không thấp hơn thịt thông thường thì không có lý do gì để người tiêu dùng quay lại cả - bà Howard nhận định.
Bảo Quân
Tin khác
