Phương pháp chọn mẫu (Sampling Method) trong kiểm toán là gì?
Mục Lục
Phương pháp chọn mẫu
Phương pháp chọn mẫu trong kiểm toán tiếng Anh là Sampling Method.
Phương pháp chọn mẫu là các thủ tục, qui trình được tiến hành để chọn ra các phần tử từ tổng thể để áp dụng các phép thử cơ bản và tuân thủ để đánh giá.
Có hai phương pháp chọn mẫu chính là phương pháp chọn mẫu xác suất và phương pháp chọn mẫu phi xác suất.
Phương pháp chọn mẫu xác suất
Là phương pháp có hai đặc điểm sau:
- Các phần từ được lựa chọn ngẫu nhiên vào mẫu.
- Sử dụng lí thuyết xác suất thống kê để đánh giá kết quả mẫu, bao gồm việc định lượng rủi ro lấy mẫu.
Phương pháp này giúp cho mỗi phần tử của tổng thể có cơ hội ngang nhau để được lựa chọn vào mẫu, do đó có ưu điểm là đả, bảo tính khách quan. Tuy cách chọn này vẫn tồn tại rủi ro là mẫu được chọn không chứa đựng các đặc trưng chủ yếu của tổng thể nhưng mức rủi ro này được đo bằng các công thức thống kê.
Phương pháp chọn mẫu xác suất có thể sử dụng cho cả mẫu thống kê và mẫu phi thống kê. Tuy nhiên các kiểm toán viên ít khi sử dụng phương pháp này khi lấy mẫu phi thống kê. Còn khi lấy mẫu thống kê thì các kiểm toán viên bắt buộc phải dùng phương pháp này.
Trong chọn mẫu ngẫu nhiên, các kĩ thuật thường được sử dụng là bảng số ngẫu nhiên, chọn mẫu hệ thống và chọn mẫu theo chương trình máy tính.
Phương pháp chọn mẫu phi xác suất
Phương pháp chọn mẫu phi xác suất là phương pháp chọn mẫu không có một hoặc cả hai đặc điểm sau:
- Các phần tử được lựa chọn ngẫu nhiên vào mẫu.
- Sử dụng lí thuyết xác suất thống kê để đánh giá kết quả mẫu, bao gồm việc định lượng rủi ro lấy mẫu.
Trong phương pháp này, các kiểm toán viên sẽ đưa ra quyết định và lựa chọn việc phần tử nào được đưa vào mẫu, dẫn đến các phần tử không có cơ hội ngang nhau về việc được lựa chọn vào mẫu.
Khác với phương pháp chọn mẫu xác suất, phương pháp này không được chấp nhận trong lấy mẫu thống kê mà chỉ có thể áp dụng trong lấy mẫu phi thống kê.
Lý do để kiểm toán viên lựa chọn phương pháp này là do dù việc chọn mẫu ngẫu nhiên sẽ không phát huy được ưu điểm nếu sai sót trọng yếu tập trung phân bổ theo những khối quần thể xác định hoặc nếu tổng thể có qui mô nhỏ. Nếu kiểm toán viên có phán đoán tốt và có nhiều kinh nghiệm làm quen với đối tượng kiểm toán thì phương pháp này sẽ mang lại kết quả tốt hơn so với phương pháp chọn mẫu xác suất.
Ba cách thông thường để chọn mẫu phi xác suất: chọn mẫu theo lô (khối), chọn bất kì (tình cờ), chọn mẫu xét đoán.
(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Lý thuyết kiểm toán, NXB Tài chính)