Cơ sở tiền (Monetary Base) là gì? Cơ sở tiền qui mô nhỏ và các cấp Cung tiền

Cơ sở tiền

Khái niệm

Cơ sở tiền hay cơ số tiền tệ trong tiếng Anh là Monetary Base.

Cơ sở tiền là tổng tiền đang lưu thông trong nền kinh tế hoặc tiền gửi của các ngân hàng thương mại đang được giữ trong dự trữ của ngân hàng trung ương. 

Thước đo cung tiền này thường chỉ bao gồm các loại tiền tệ có khả năng thanh khoản cao nhất.   

Đặc điểm Cơ sở tiền 

Cơ sở tiền là một thành phần trong cung tiền của một quốc gia. 

Cơ sở tiền là các nguồn tiền có tính thanh khoản cao như trái phiếu trung hạn, tiền đúc và tiền gửi ngân hàng. 

Khi ngân hàng nhà nước phát hành các công cụ tài chính mới để mua trái phiếu của các ngân hàng thương mại, nguồn tiền của các ngân hàng thương mại lên làm cho cơ sở tiền tăng lên.     

Ví dụ, quốc gia Z có 600 triệu đơn vị tiền tệ lưu hành trong nền kinh tế và ngân hàng trung ương quốc gia này có 10 tỉ đơn vị tiền tệ dự trữ đến từ tiền gửi của các ngân hàng thương mại. Cơ sở tiền của nước Z là 10,6 tỉ đơn vị tiền tệ.     

Cơ sở tiền và Cung tiền 

Cung tiền là khái niệm rộng hơn cơ sở tiền vì nó bao gồm các tài sản khác có tính thanh khoản thấp hơn. 

Cung tiền được chia thành các cấp từ M0 đến M3 hoặc M4 tùy theo hệ thống tiền tệ của từng quốc gia, mỗi cấp cung tiền đại diện cho một lớp tài sản khác nhau trong quốc gia đó. 

Cơ sở tiền thường thấp hơn các cấp cung tiền khác như M1 và M2, do nó chỉ tính tiền mặt trong lưu thông và các tài sản thanh khoản cao mà không tính các khoản tiết kiệm hay kiểm tra tài khoản.   

Để đủ điều kiện được xếp vào cơ sở tiền, số tiền phải là khoản thanh toán cuối cùng của một giao dịch. Ví dụ nếu một người sử dụng tiền mặt để trả nợ, giao dịch đó được xem là giao dịch cuối cùng. 

Ngoài ra, giao dịch thanh toán bằng viết séc hoặc dùng thẻ ghi nợ cũng được xem là giao dịch cuối cùng vì các cách thức thanh toán này đều dựa trên cở sở tiền gửi thực tế.   

Ngược lại, các giao dịch thanh toán bằng tín dụng không đủ điều kiện để đưa vào cơ sở tiền, vì các giao dịch này không phải là giao dịch cuối cùng.

Do khi sử dụng tín dụng để thanh toán, người trả đang chuyển một khoản nợ từ một tổ chức phát hành tín dụng, còn người hay công ty được trả nhận thanh toán bằng tín dụng của tổ chức phát hành tín dụng.   

Quản lí Cơ sở tiền 

Các quốc gia đều có một tổ chức chính phủ quản lí cơ sở tiền, thường là ngân hàng trung ương. 

Các ngân hàng trung ương có thể thay đổi cơ sở tiền (mở rộng hoặc thu hẹp) thông qua các hoạt động thị trường mở hoặc các chính sách tiền tệ.   

Ở nhiều quốc gia, chính phủ duy trì cơ sở tiền bằng biện pháp mua và bán trái phiếu chính phủ trên thị trường mở.   

Cơ sở tiền qui mô nhỏ và các cấp Cung tiền 

Ở cấp hộ gia đình, cơ sở tiền là tất cả các trái phiếu kho bạc, tiền in, và tất cả số tiền trong tài khoản tiền gửi thuộc sở hữu của hộ gia đình. 

Cung tiền của một hộ gia đình rộng hơn bao gồm tất cả các khoản tín dụng đã sử dụng, chưa sử dụng và các khoản nợ khác.   

(Theo Investopedia)

Thuật ngữ khác